Afrika splijt: waarom een nieuwe oceaan steeds dichterbij komt
De aarde is altijd in beweging en nu speelt er iets bijzonders af in Oost-Afrika. Het continent begint letterlijk uit elkaar te trekken, wat uiteindelijk zal leiden tot het ontstaan van een nieuwe oceaan. Dit levert niet alleen interessante wetenschappelijke inzichten op, maar kan ook gevolgen hebben voor de wereldwijde geografie en economie.
het Oost-Afrikaanse rift-systeem
Het Oost-Afrikaanse Rift Systeem strekt zich uit over 6.000 kilometer, vanaf de Rode Zee tot in Mozambique, en is één van de meest opvallende geologische fenomenen op aarde. Hier worden de immense krachten die onze planeet vormen op een indrukwekkende manier zichtbaar: het Afrikaanse continent wordt letterlijk uit elkaar getrokken, en je kunt dit proces vrijwel in real-time meemaken.
Drie grote tektonische platen – de Somalische, Afrikaanse en Arabische – drijven langzaam uit elkaar. Deze verandering is al ongeveer 25 miljoen jaar aan de gang. Nieuwere waarnemingen wijzen erop dat de bewegingen mogelijk iets sneller gaan dan voorheen gedacht, waardoor wetenschappers hun verwachtingen bijstellen.
hoe de rift werkt én versnelt
Wanneer tektonische platen uit elkaar gaan drijven, ontstaan er enorme dalen omringd door vulkanische bergen zoals de imposante Kilimanjaro. In 2005 gebeurde er iets opvallends in West-Ethiopië: plotseling opende zich een kloof van zo’n 60 kilometer lang. Binnen enkele minuten verschoof de grond met ongeveer twee meter – een proces dat normaal gesproken honderden jaren zou duren.
Het Hoorn van Afrika – bestaande uit Somalië, Ethiopië en Kenia – begint zich langzaam van het vasteland los te maken. De snelheid varieert: in de noordelijke Afar-regio gaat het met zo’n 7-8 millimeter per jaar, terwijl in Kenia en Tanzania de beweging trager verloopt, namelijk zo’n 2-5 millimeter per jaar.
wat het betekent en waarom het interessant is
Wetenschappers zijn het erover eens dat de continentale breuk uiteindelijk leidt tot de vorming van een nieuwe oceaan. Gilles Chazot, geologieprofessor aan de Universiteit van West-Bretagne, verwoordt het als volgt: “Oceans on Earth are born from the fracturing of a continent that splits in two.” De rift zal naar verwachting beginnen in de Afar-regio (bij de ingang van de Rode Zee) en zuidwaarts door Kenia lopen, mogelijk zelfs langs de grens van Tanzania.
Deze geologische veranderingen zorgen ervoor dat het Hoorn van Afrika in de toekomst lijkt op een groot eiland, afgescheiden van het vasteland door een nieuwe zee. Dit kan gevolgen hebben voor belangrijke zeeverkeersroutes en de handel langs routes zoals de Rode Zee en via het Suezkanaal.
hoe alles in de gaten wordt gehouden en de vulkanen op de loer liggen
Onderzoekers volgen deze ontwikkelingen nauwgezet met moderne technieken zoals satellietbeelden, GPS-metingen en grondsensores. Zo weten ze zelfs de kleinste bewegingen van de aardkorst op te merken. Ook de vulkanische activiteit langs de rift levert extra aanwijzingen: naarmate de continentale korst dunner wordt, wint het magma terrein en komt het dichter bij het oppervlakte.
De Oost-Afrikaanse Rift fungeert als een natuurlijk laboratorium waar we in levenden lijve kunnen zien hoe processen onze planeet door 4,5 miljard jaar heen hebben gevormd.
Afrika verandert letterlijk voor onze ogen. Deze scheiding geeft ons een unieke kijk op hoe het landschap voortdurend meebeweegt en herinnert ons eraan dat we alert moeten blijven voor de gevolgen op zowel wetenschappelijk als economisch vlak.